Waar je bij stress en overspanningsklachten nog kan herstellen door te vertragen en rust te nemen, ben je bij burn-out verder van huis. Je kan burn-out beschouwen als de overtreffende trap van overspannen-zijn.
Burn-out treedt op na langdurige, vaak jarenlange roofbouw op het lichaam. Het ontstaat wanneer je ondanks de stress en de overspanningsklachten gewoonweg blijft doorgaan en ook geen tijd neemt om bij te tanken, om op adem te komen.
Wat nu nét de oorzaak is van een burn-out is moeilijk te achterhalen. Vaak gaat het over een samenloop van omstandigheden, stressvolle situaties (zowel professioneel als privé) die elkaar opvolgen en samenkomen, het zogenaamde stapel-effect.
In normale omstandigheden heb je voldoende draagkracht. Je bent in staat om stress en overspanning te kunnen (ver)dragen. Maar als deze momenten van stress en overspanning toenemen en/of te lang aanhouden dan neemt jouw draagkracht op termijn af. Hierdoor geraak je opgebrand, uitgeput. Je bent fysiek, mentaal en emotioneel helemaal op. Het reservevat is leeg.
Naast stress- en overspanningsklachten die al zes maanden aanhouden, herken je een burn-out aan volgende signalen.
1. Ernstige fysieke uitputting
Als je een burn-out hebt, voel je je extreem vermoeid. Het kan zo ver gaan dat je met een burn-out niet uit bed geraakt of niet de energie hebt om dagdagelijkse activiteiten uit te voeren zoals zelfzorg of huishoudelijke taken. Je bent snel vermoeid. De kleinste inspanning vraagt heel veel energie. Daarbij komt nog eens dat je onrustig slaapt waardoor je niet tot recuperatie komt.
2. Zeer emotioneel tot emotioneel onverschillig
Bij een burn-out heb je het gevoel geen controle meer te hebben over jouw emoties. Je bent snel overstuur, overgevoelig, je voelt je geÏrriteerd, je hebt woede-uitbarstingen, je voelt intens verdriet, al of niet gepaard gaand met huilbuien.
In sommige omstandigheden wil je jezelf beschermen door afstand te nemen van je werk, maar soms ook van collega’s, familie en vrienden. Je wordt onverschillig. Zodanig zelfs dat er een gebrek ontstaat aan interesse, inzet, laat staan motivatie.
3. Cognitieve taken lukken moeilijk
Een burn-out heeft ook een impact op je vermogen om informatie te verwerven en te verwerken. Je bent verstrooid, vergeetachtig en jouw concentratie is niet zoals voordien, laat staan het uitvoeren van verschillende taken samen.
4. Mentaal controleverlies
Een burn-out maakt dat je meer gaat denken, je gedachten gaan aan de loop, kortom je begint te piekeren over belangrijke zaken maar evenzeer over pietluttige dingen. Soms zijn er momenten dat je gaat confabuleren: gedachten die een eigen bestaan gaan leiden, ver van de feiten. Je gaat uitvergroten. Dit maakt dat je vatbaarder bent voor angst of paniekaanvallen (vb. angst om buiten te komen).
Gaat dit nog lang duren? Wanneer ben ik er vanaf? Wanneer kan ik terug gaan werken?
Dit zijn inderdaad vragen die ik elke keer opnieuw krijg. En mijn antwoord is steeds hetzelfde: “Tijd zal uitwijzen hoe het verloopt, stap voor stap kom je erdoor heen!”.
De duurtijd van een burn-out hangt af van verschillende factoren: hoe lang ben je al roofbouw aan het plegen op je lichaam, heeft jouw burn-out te maken met het werk en/of privé-situaties, ben je iemand die alsmaar blijft doorgaan en de lat hoog legt?
Ieder verloop en herstel is voor iedereen anders.
Het herstel verloopt echter zowel grillig als grellig. Grillig omdat het heel vaak met ups en downs gaat. Het is geen lineair maar eerder een exponentieel verloop. Vaak is het herstel onvoorspelbaar wat voor de meeste mensen beangstigend (grellig) aanvoelt.
Om even de cijfers erbij te halen: onderzoek toont aan dat je gemiddeld 6 tot 8 maanden tijd moet nemen om tot een (progressieve) werkhervatting te komen; 12 maanden of meer om te spreken over een volledig herstel.
In eerste instantie is het belangrijk dat er aandacht is voor recuperatie. Je lichaam is op. Het moet z’n reserves terug aanvullen. Het is belangrijk om jezelf rust te geven, bij te slapen en zorg te dragen voor jezelf. Geleidelijk aan zal jouw draagkracht verder opgebouwd worden. Zoals ik al hierboven vertelde, het vraagt tijd en er is niet direct een kant-en-klare oplossing die zegt: zo moet het! Het is zoeken wat voor jouw past en waar jij jou goed bij voelt.
In een volgende fase gaan we stilstaan bij jouw essentie. Wat is belangrijk voor jou? Hoe dichter je bij jouw essentie kan blijven, hoe meer je in staat bent om grenzen te stellen en goed voor jezelf te zorgen.
In een laatste fase is het schakelen naar flow in plaats van automatische piloot. Burn-out komt doordat je te lang op automatische piloot bent verder gegaan waardoor je het contact met jezelf verloren bent en zo jouw batterijen helemaal leeg gelopen zijn. Bij flow blijf je dicht bij jezelf, laden je batterijen op terwijl je ‘bezig’ bent.